Brak empatii uważany jest za jeden z objawów szeregu chorób psychicznych, takich jak zaburzenia zachowania, antyspołeczne zaburzenie osobowości, narcystyczne zaburzenie osobowości, niepełnosprawność intelektualna oraz poważne i łagodne neurokognitywne zaburzenia czołowo-skroniowe. W przypadku odpowiednio wczesnego wykrycia tej cechy powinno być możliwe przewidzenie prawdopodobieństwa wystąpienia zachowań antyspołecznych u osoby dorosłej, dając nadzieję na skuteczne leczenie, między innymi farmakologiczne.
Uczestnicy finansowanego przez Unię Europejską projektu MATRICS opublikowali niedawno wyniki swoich badań dotyczących tego, w jakim stopniu stany emocjonalne mogą być społecznie przekazywane u myszy (tzw. „zarażenie emocjonalne”). Uczonych interesowały oznaki empatii oraz ich korelacja z zachowaniem myszy. Zespół ustalił, że myszy ocenione jako odporne na zarażenie emocjonalne (Emotional Contagion Resistant – ECR) przejawiały takie cechy, jak ograniczone uspołecznienie, gorsza pamięć negatywnych wydarzeń oraz zmniejszona reakcja fizjologiczna na zewnętrzne czynniki stresowe.
Zarażenie emocjonalne
Naukowcy opisują w czasopiśmie
„PLOS ONE” swoje badanie, rozpoczęte na 40 genetycznie identycznych samcach myszy. Myszy pozostawiono same sobie na 18 dni, a gdy osiągnęły wiek siedmiu tygodni, oceniono je pod kątem podatności na zarażenie emocjonalne. Dzięki temu uczeni mogli wybrać dwie podgrupy myszy o tych samych cechach, tj. o bardzo wysokiej lub bardzo niskiej podatności na zarażenie emocjonalne.
Aby zbadać, czy niska podatność na zarażenie emocjonalne jest skorelowana z innymi parametrami behawioralnymi, zespół przeprowadził serię testów zachowań społecznych na myszach w różnym wieku, przyglądając się agresji, percepcji i reakcji na ból, pamięci oraz uczeniu się kar. Przeprowadzono następujące testy: test rezydent-intruz w wieku 15 tygodni, test podejścia społecznego w wieku 22 tygodni, test rozpoznawania nowych obiektów w wieku 25 tygodni, test warunkowania strachu z podpowiedzią w wieku 26 tygodni, test reakcji na stres unieruchomienia w wieku 27 tygodni oraz test „gorącej płyty” w wieku 28 tygodni. Po czterech tygodniach od zakończenia testów behawioralnych od zwierząt pobrano próbki krwi i tkanki mózgowej.
Badanie pokazało, że profile o niskim poziomie zarażenia emocjonalnego były skorelowane z deficytami zachowań społecznych, pamięci emocjonalnej i reakcji na stres fizjologiczny. Co ważne, uczeni stwierdzili też, że powiązania ze zmianami neurochemicznymi w szlakach mózgowych u tych myszy wskazują na zwiększone poziomy hormonów oksytocyny i wazopresyny oraz zmniejszoną gęstość receptorów białka nazywanego glejopochodnym czynnikiem neurotroficznym w obszarach mózgu wpływających na zachowanie.
Mechanizmy neurobiologiczne
Empatia ma kluczowe znaczenie dla określenia jakości relacji społecznych, a w efekcie również przystosowania danego osobnika. Rozwija się ona równolegle z procesami emocjonalnymi i poznawczymi. Zarażenie emocjonalne często uznaje się za jeden z podstawowych elementów, z których skonstruowana jest bardziej złożona empatia, wymagająca zdolności do fizjologicznego przyjęcia stanu emocjonalnego innych. Przykładem może być tu empatia bólu, która, jak wykazano, jest przenoszona społecznie u gryzoni.
Część neurobiologicznych mechanizmów odpowiedzialnych za empatię zostało odkrytych dzięki dowodom na udział kory przedczołowej, przedniego zakrętu kory obręczy, części brzusznej pola pokrezywowego oraz obszarów wzgórza i ciała migdałowatego w kontrolowaniu zachowań empatycznych.
Projekt MATRICS (Multidisciplinary Approaches to Translational Research In Conduct Syndromes) powstał z zamiarem lepszego poznania powszechnego schorzenia, nazywanego zaburzeniami zachowania (CD), które dotyka 2–10% dzieci.
Zaburzeniom zachowania towarzyszy agresja, ograniczone zachowania prospołeczne, ograniczona emocjonalność, płytki lub ograniczony afekt, ograniczone reagowanie na stres fizjologiczny, naruszanie norm społecznych i zachowania antyspołeczne. Ze względu na jego złożoną naturę wciąż słabo rozumiemy to schorzenie. Oprócz prac na modelach zwierzęcych uczestnicy projektu wykorzystują istniejące zbiory danych, do których stosują narzędzia uczenia maszynowego w celu opracowania algorytmów umożliwiających prognozowanie wystąpienia agresji w życiu dorosłym. Wówczas możliwe byłoby przeprowadzenie badań pilotażowych nad nowymi lekami lub terapii neurofeedback czy biofeedback.
Więcej informacji:
strona projektu
poleca:
