Nasza reakcja na silny stres nadaje priorytet procesom behawioralnym i psychologicznym, mającym zoptymalizować szanse na przetrwanie, kiedy znajdziemy się w sytuacji bezpośredniego zagrożenia. Ta zmiana priorytetów następuje wraz z uwolnieniem hormonów tymczasowo tłumiących zachowanie, które nie ma zasadniczego znaczenia dla bezpośredniego przetrwania. Dotyczy to poszukiwania pożywienia, zalotów i innych działań, które nie prowadzą bezpośrednio do uniknięcia zagrożenia, zwalczenia go lub ucieczki przed nim.
Każdego, kto zajmuje się biologią ewolucyjną i medycyną ogromne interesuje co jest powodem zmienności siły reakcji osób dorosłych na stres. Wiek stanowi tutaj wyraźną determinantę: wrażliwość na stres osłabia się z wiekiem u wielu gatunków, niemniej utrzymuje się niewyjaśniona zmienność.
Jedno z możliwych wytłumaczeń zmienności jest takie, że to średnia dalszego trwania życia, a nie wiek chronologiczny określa priorytety behawioralne. Organizm w podeszłym wieku biologicznym może mieć krótszą średnią dalszego trwania życia niż organizm starszy pod względem chronologicznym.
Przeciwności losu przyspieszają starzenie biologiczne
Zważywszy na fakt, że osobniki w tym samym wieku chronologicznym mogą wyraźnie różnić się pod względem tempa biologicznego starzenia się, zespół postawił pytanie, czy wiek biologiczny – określany na podstawie długości
telomerów w erytrocytach – jest prognostykiem zmienności reakcji na stres u dorosłych zwierząt w tym samym wieku chronologicznym.
Naukowcy, wspierani częściowo przez unijny projekt ECOTELO, właśnie opublikowali swoje ustalenia w czasopiśmie
Royal Society Open Science. Badali dwie grupy szpaków zwyczajnych. Narażenie na przeciwności uznaje się za główny powód starzenia się biologicznego, a ich duże natężenie na wczesnym etapie życia jest szczególnie szkodliwe.
Aby stworzyć taką sytuację, zespół zmanipulował tempo starzenia się biologicznego jednej grupy, zaburzając rywalizację, jakiej doświadczają pisklęta w czasie pierwszych dwóch tygodni po wykluciu. Starzenie się drugiej grupy przebiegało naturalnie. Pod koniec doświadczalnej manipulacji, ptaki zostały wzięte do niewoli i trzymane w takich samych warunkach do osiągnięcia wieku dojrzałego, czyli przez około rok.
Starzenie biologiczne czy chronologiczne – które ma większy wpływ na reakcję na stres?
Naukowcy przeprowadzili pomiary kortykosteronu – hormonu biorącego udział w regulowaniu reakcji na stres po upływie 15 do 30 minut od pojawienia się go. Ustalili, że ptaki, których telomery uległy większemu skróceniu w czasie rozwoju, miały niższe szczytowe stężenie kortykosteronu, które szybciej powracało do poziomu bazowego.
Jak napisali: „Nasze wyniki dostarczają zatem silnych dowodów na to, że pomiar wieku biologicznego stanowi wyjaśnienie indywidualnej zmienności reakcji na stres: ptaki biologicznie starsze słabiej reagowały na stres. Nasze wyniki oferują nowatorskie wyjaśnienie zjawiska programowania rozwojowego reakcji na stres: zaobserwowane zmiany w stresie fizjologicznym, jako następstwo narażenia na przeciwności na wczesnym etapie życia, mogą odzwierciedlać zmiany procesu starzenia się”.
Projekt ECOTELO (The ecological significance of telomere dynamics: environments, individuals and inheritance) wypełnia lukę w braku badań doświadczalnych, które śledzą skracanie się telomerów u osobników narażonych na zmienne warunki środowiskowe. Prace zaprezentowane w artykule stanowią część nowatorskiego i innowacyjnego programu doświadczalnego testującego wpływ stresorów środowiskowych na tempo senescencji i długość życia.
Więcej informacji:
strona projektu w serwisie CORDIS
poleca:
