Cystoskopia pęcherza moczowego – na czym polega badanie i jak się do niego przygotować?

Cystoskopia - co to za badanie?

Wziernikowanie pęcherza moczowego to badanie inwazyjne z zakresu diagnostyki endoskopowej podobnie jak kolonoskopia i gastroskopia. Wykonywane jest w celu oceny stanu cewki moczowej i pęcherza moczowego. Polega na wprowadzeniu przez cewkę moczową do pęcherza specjalnego wziernika optycznego, czyli cystoskopu. Urządzenie umożliwia lekarzowi bezpośrednią obserwację wnętrza pęcherza oraz cewki, ocenę błony śluzowej, identyfikację potencjalnych zmian chorobowych (np. guzów, kamieni). W razie potrzeby możliwe jest wykonanie drobnych zabiegów, jak pobranie wycinka (biopsja), usunięcie niewielkich guzów lub rozkruszanie kamieni. 

Jakie są wskazania do wykonania cystoskopii cewki moczowej? 

Cystoskopia cewki i pęcherza moczowego to małoinwazyjne, ale bardzo efektywne narzędzie zarówno diagnostyczne, jak i terapeutyczne w urologii. Wskazania obejmują podejrzane objawy kliniczne, anatomiczne nieprawidłowości, nowotwory i konieczność leczenia zmian lokalnych. Cystoskopia wykonana przez specjalistę pozwala zdiagnozować, a często także od razu leczyć wiele schorzeń.

Objawy kliniczne

Cystoskopia jest badaniem diagnostycznym, które lekarz zleca w przypadku niepokojących objawów klinicznych, wskazujących na problemy w obrębie dolnych dróg moczowych. Należy do nich zaliczyć: 

• krwiomocz widoczny podczas oddawania moczu lub tylko w wykonanych badaniach laboratoryjnych,
• nawracające lub długotrwałe infekcje układu moczowego,
• nietrzymanie moczu, 
• zaleganie moczu w pęcherzu (utrudnione jego opróżnianie), 
• niedrożność cewki moczowej lub ujścia pęcherzowego moczowodu. 

Problemy anatomiczne 

Cystoskopia wykonywana jest także, gdy występują problemy anatomiczne układu moczowego. Badanie jest wskazane w przypadku podejrzenia zwężeń cewki moczowej, przetok, uchyłków (diverticula) czy obecności ciał obcych. Pozwala również ocenić wrodzone nieprawidłowości, takie jak wady rozwojowe oraz zlokalizować złogi w przypadku kamicy pęcherzowej. Wskazaniem do cystoskopii są również zakażenia, które pojawiły się w wyniku urazów lub po przebytych zabiegach.

Podejrzenie nowotworów 

Lekarz przeprowadza cystoskopię w sytuacji podejrzenia raka pęcherza lub cewki moczowej, ponieważ pozwala ona na dokładne obejrzenie zmian oraz pobranie próbek tkanek do badania histopatologicznego. Stanowi niezbędne badanie w kontroli po leczeniu onkologicznym, ponieważ umożliwia lekarzom ocenę nawrotów choroby lub monitorowanie stanu po przeprowadzonej terapii. Dzięki temu możliwe jest wczesne wykrycie ewentualnych niepokojących zmian. 

Wskazania terapeutyczne 

Cystoskopia, oprócz diagnostyki, pozwala leczyć endoskopowo wiele schorzeń ze strony układu moczowego. W dysponującym wykwalifikowaną kadrą centrum medycznym Skopia badanie wykonuje się też w celu usunięcia małych guzów, polipów, kamieni czy ciał obcych, które urolog może zlokalizować bezpośrednio podczas badania. Cystoskopia pozwala także na leczenie zwężeń cewki moczowej i przetok, a także na podawanie leków do pęcherza, np. wstrzykiwanie botuliny.

Czy cystoskopia jest bolesna? 

Cystoskopia zwykle nie jest bolesna, ponieważ badanie wykonuje się pod znieczuleniem miejscowym lub ogólnym. Znieczulenie miejscowe najczęściej polega na zastosowaniu żelu z lidokainą, który znieczula cewkę moczową i zmniejsza dyskomfort podczas wprowadzania cystoskopu. Pacjent może oczywiście odczuwać pewien dyskomfort, napięcie lub uczucie parcia na pęcherz podczas wykonywania badania. W przypadku użycia cystoskopu sztywnego lub bardziej skomplikowanych procedur często stosuje się znieczulenie ogólne.

Jak przygotować się do badania cystoskopem?

Cystoskopia wymaga odpowiedniego przygotowania ze strony pacjenta, aby zapewnić prawidłowy przebieg badania i zminimalizować ryzyko powikłań: 

• Na około 3 dni przed badaniem należy przejść na dietę lekkostrawną, unikać ciężkostrawnych potraw.
• Bezpośrednio przed zabiegiem pacjent musi skorzystać z toalety w celu opróżnienia pęcherza moczowego.
• Przed samym badaniem należy dokładnie umyć okolice intymne i ujście cewki moczowej.
• Przy aktywnej infekcji dróg moczowych, lekarz może zalecić przyjmowanie leków przeciwbakteryjnych na kilka dni przed badaniem. 

W przypadku cystoskopii w znieczuleniu ogólnym trzeba stawić się na czczo. Nie należy przyjmować pokarmów i płynów co najmniej 6 godzin przed zabiegiem. W wielu klinikach na około tydzień przed cystoskopią sztywną pacjent musi wykonać morfologię krwi obwodowej, wskaźniki krzepnięcia (INR, APTT), CRP, a dzień przed ogólne badanie moczu w celu wykluczenia obecności stanu zapalnego, zaburzeń krwi czy problemy z krzepliwością. 

Jakie są możliwe powikłania po badaniu cystoskopowym?

Bezpośrednio po zabiegu pacjent może odczuwać pewne typowe objawy, które zazwyczaj ustępują po kilku dniach:

• pieczenie i ból podczas oddawania moczu,
• wzmożone parcie na pęcherz,
• śladowa ilość krwi w moczu (krwiomocz),
• u niektórych mężczyzn może pojawić się tymczasowy problem z opróżnianiem pęcherza,

Aby złagodzić te dolegliwości, najlepiej pić dużo płynów. Częstsze oddawanie moczu pomoże wypłukać pęcherz i zmniejszyć podrażnienie.

Poważniejsze powikłania, takie jak infekcja dróg moczowych, zdarzają się bardzo rzadko. Jeśli pacjent zaobserwuje u siebie objawy takie jak gorączka, silny ból, dreszcze lub inne symptomy grypopodobne, powinien skontaktować się z lekarzem.