Celiakia - choroba na całe życie

W Polsce na celiakię choruje ok. 380 tys. osób (tj. ok.1%  społeczeństwa). Celiakia jest drugim najczęściej występującym schorzeniem powodowanym przez nietolerancję pokarmową, która polega na zaburzenia trawienia i wchłaniania jelitowego związanego z nietolerowaniem glutenu (tj. białka) zawartego w zbożach takich jak: pszenica, żyto i jęczmień. Częściej niż celiakia zdarza się jedynie nietolerancja glukozy (głównego składnika mleka i produktów mlecznych), zwana hipolaktazją - w naszym kraju występuje ona u 20-37%. osób dorosłych.

Celiakia nie jest alergią, z którą bardzo często jest mylona – podkreśla Polskie Stowarzyszenie Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej. Gluten nie uczula, lecz działa toksycznie, powodując zanik kosmków jelita cienkiego, które zwiększają  powierzchnię jelita i są odpowiedzialne za wchłanianie składników odżywczych. Gdy te maleńkie wypustki błony śluzowej są uszkodzone w wyniku toksycznego działania glutenu, wchłanianie pokarmu jest upośledzone. A to powoduje takie dolegliwości jak biegunki, nudności i wymioty, bóle brzucha, zmęczenie czy bóle głowy.

Jak dotąd jedyną metodą leczenia celiakii jest stosowanie przez całe życie ścisłej diety bezglutenowej. Innej metody nie ma, dlatego nie można jej przerywać – alarmuje Stowarzyszenie Osób z Celiakią. Osoby, które w dzieciństwie zostały „wyprowadzone” z celiakii, w dorosłym życiu zapadają na poważne schorzenia spowodowane nieprzestrzeganiem diety bezglutenowej.

Dieta bezglutenowa sprawia, że kosmki jelitowe z czasem regenerują się, ale gdy dieta zostaje przerwana, znowu ulegają zniszczeniu.

Prof. Krystyna Karczewska z zespołem naukowców ze Śląskiej Akademii Medycznej potwierdziła to przeprowadzonymi badaniami.  Wynika z nich, że nieprzestrzeganie diety bezglutenowej może pogorszyć stan zdrowia dorosłych, u których w dzieciństwie rozpoznano celiakię.

Śląscy badacze analizowali pacjentów w wieku 30, 32 i 40 lat - były to dwie kobiety i jeden mężczyzna, u których celiakię rozpoznano we wczesnym dzieciństwie. Przez 20 lat przestrzegali oni diety bezglutenowej, a potem jej zaniechali.

Po 10 -15 latach obserwowani pacjenci wymagali hospitalizacji na oddziale wewnętrznym z powodu zaostrzenia choroby, spadku masy ciała, anemii, zaniku u kobiet miesiączki, osteoporozy, polineuropatii, depresji i zupełnego zaniku kosmków jelitowych. Objawy te ustąpiły po ponownym zastosowaniu ścisłej diety bezglutenowej.

Celiakia nie jest wyłacznie chorobą dzieci, gdyż może ujawnić się w każdym wieku. Obecnie najczęściej wykrywana jest u osób w wieku 30-50-let, choć zdarzają się przypadki rozpoznania tej choroby nawet u osób 80-letnich. Kobiety chorują dwa razy częściej niż mężczyźni.

Ogromna większość chorych nie zdaje sobie sprawy z tego, że choruje na celiakię. Według danych Stowarzyszenia Osób z Celiakią, w Polsce wykryto dotąd jedynie 5%. przypadków tego schorzenia. 

Głównym powodem są ogromne trudności w rozpoznaniu  choroby. Wiele osób zmiany związane z chudnięciem i zmęczeniem tłumaczy przewlekłymi stresami i przepracowaniem. Jeśli nawet szukają pomocy u lekarza są często odsyłanie od jednego specjalisty do drugiego, zanim wreszcie trafią gastroenterologa, który postawi  diagnozę.

W razie podejrzenia choroby zaleca się wykonanie badań serologicznych krwi na obecność przeciwciał wskazujących na występowanie nietolerancji glutenu. Są jednak i takie przypadki, że w surowicy nie ma przeciwciał, a mimo to choroba występuje.

Kluczowe znaczenie w rozpoznaniu celiakii odgrywa wykonanie biopsji jelita cienkiego, po której można ocenić stopień zaniku kosmków jelitowych.

Najlepszym potwierdzeniem choroby jest poprawa stanu zdrowia po wprowadzeniu diety bezglutenowej. Czasami jest to jednak nie wystarczające, trzeba zastosować również dietę bezlaktozową. Powodem tego jest zbyt duży zanik kosmków wymagający wyeliminowania na pewien czas również produktów mlecznych.

Niektóre osoby nie chorują na celiakię, są jedynie nadwrażliwe na gluten. Przypuszcza się, że takie skłonności wykazuje ok.6%. populacji. Chociaż nie ma u nich zaniku kosmków jelitowych, pomimo to źle reagują na produkty zawierające gluten (w surowicy krwi wykrywa się u nich jedynie przeciwciała AGA).

Gluten występuje powszechnie w wędlinach, mielonym mięsie, pasztetach, parówkach, nadziewanej czekoladzie, cukierkach, śmietanie, jogurtach, serkach, deserach, a nawet w lekach, zawiera go również piwo. Spożycie produktu zawierającego ukryty gluten może być dla chorego niebezpieczne.

Glutenu nie ma natomiast w ryżu, kukurydzy, soi, prosie, gryce, ziemniakach, tapioku, fasoli, grochu, amarantusie (szarłat),  komosie ryżowej, chlebie świętojańskim, mące z orzechów, manioku czy słodkich ziemniakach. Z takich surowców można przygotowywać bezglutenowe pieczywo, ciastka lub makarony.

8 czerwca w Hotelu Gromada w Warszawie organizowane są targi żywności bezglutenowej Gluten Free EXPO 2013 połączone z obchodami VIII Międzynarodowego Dnia Celiakii.