Zacznijmy jak najwcześniej: zapobieganie otyłości, promowanie zdrowia

Obecna epidemia otyłości ewidentnie ma tylko częściowo podłoże genetyczne, ale niekorzystne zmiany środowiska i stylu życia, które powodują otyłość i związane z nią choroby, pozostają trudne do zdefiniowania. Odżywianie na wczesnym etapie życia ma istotny wpływ na zdrowie w późniejszym czasie i może być skorelowane z ryzykiem otyłości.

W ramach pięcioletniego projektu EARLYNUTRITION (Long-term effects of early nutrition on later health), finansowanego ze środków UE, korelacja ta badana jest na kilku kohortach liczących łącznie 470 000 osób. W badanej populacji znalazły się kobiety przed ciążą, kobiety w ciąży, niemowlęta oraz małe dzieci. Oprócz metod epidemiologicznych i interwencyjnych wykorzystywane są techniki bioinformatyczne, epigenetyczne i metabolomiczne, które dostarczają informacji na poziomie komórkowym i molekularnym.

W ramach projektu analizowane są między innymi mechanizmy tworzenia programów ożywiania na wczesnym etapie życia w kohortach dzieci, młodzieży i osób dorosłych. Przykładowo, nowe dane wskazują, że większa otyłość w wieku dziecięcym jest powiązana z niedoborem witaminy D u matki oraz z niskim poziomem aktywności fizycznej dzieci.

Uczestnicy projektu EARLYNUTRITION powiązali ładunek glikemiczny u matek we wczesnej (ale nie późnej) ciąży z otyłością dzieci. Zwiększenie obwodu brzucha we wczesnym niemowlęctwie okazało się być skorelowane z wyższym ciśnieniem krwi dziecka. Obecnie analizowane dane, pochodzące z badania nad kohortami, pozwolą określić długoterminowy wpływ przyrostu masy kobiet w ciąży, składu ciała i palenia tytoniu na otyłość i choroby współistniejące u dzieci.

Gromadzone są także i analizowane dane uzyskane z modeli zwierzęcych i próbek łożysk. Badania in vitro na przepłukanych łożyskach dostarczają informacji na temat mechanizmów biologicznych transportu kwasów tłuszczowych. Przy pomocy mikromacierzy badane są różnice między ekspresją docelowych genów w łożyskach ludzkich i zwierzęcych w porównaniu ze szczupłymi matkami. U gryzoni otyłość matek powiązana jest z zaburzeniami homeostazy glukozy. Nowe dane sugerują, że interwencje polegające na zapewnieniu matkom odpowiedniej diety i ćwiczeń fizycznych mogą korzystnie wpływać na fenotyp potomstwa.

Aktualne zalecenia dla kobiet w ciąży, a w szczególności kobiet otyłych oraz dla małych dzieci nie uwzględniają długoterminowych konsekwencji zdrowotnych odżywiania. W ramach projektu EARLYNUTRITION dostępna wiedza jest weryfikowana, aby zoptymalizować zalecenia dotyczące odżywiania przed i trakcie ciąży, w czasie karmienia oraz u dzieci, ze szczególnym uwzględnieniem późniejszego zdrowego rozwoju. Aktualne zalecenia i najnowsze wyniki badań są wykorzystywane w praktycznych zastosowaniach przez e-learningową platformę Early Nutrition eAcademy, której celem jest edukacja medyczna specjalistów opieki zdrowotnej z różnych krajów. Najnowsze badania oraz osiągnięcia projektu zostaną zaprezentowane podczas drugiej konferencji EarlyNutrition The Power of Programming 2016 w październiku 2016 r.